Ajir jeung Ngokoh dina Kariaan

Di Batukarut, upama rék hajat atawa kariaan téh, ngondang ka balaréana maké udud. Nu diondang, dicirian ku lobana udud. Ondangan ku udud sabungkus, disebutna: diajir. Demi anu ondangan ku udud sabatang, disebutna: ngokoh. Lain wewengkon, lain deui tradisina. Paingan aya babasan: “jawadah tutung biritna”, sacarana-sacarana.

Anu olah-olah teh, lain ngan anu kariaan bae, tapi dulur-dularna oge.

Ajir jeung Ngokoh

Lembur Batukarut téh perenahna di Désa Talagasari, Kacamatan Sagalahérang –bawahan Kabupatén Subang. Kaayaan patempatanana mah, kaasup lumrah pilemburan baé –ngan loba batu. Éta sugan pédah kitu, nu matak dingaranan lembur “Batukarut” ogé. Lumrahna di urang, nu rék hajat atawa kariaan –boh sunatan boh kawinan, ari ngondang téh sok ku surat ondangan baé –ka nu lian jeung ka nu anggang mah. Atuh, cukup ku lisan –lamun ka dulur atawa baraya, kitu deui ka tatangga deukeut mah. Tapi, di lembur Batukarut mah lain deui. Ondangan téh, ku udud alias roko. Ududna, naon baé anu jajartengah –teu murah teuing, teu mahal teuing. Ngan, rada unik. Nu diondang, dipasing-pasing deui jadi dua “kelas” –anu dicirian ku lobana udud. Kelas hiji, diondangna ku udud sabungkus –nu kitu, disebutna: diajir. Sedengkeun anu kelas dua, diondangna ku udud sabatang –nu kieu mah, disebut: ngokoh. Sok sanajan kitu, anu diondang téh sabenerna mah ngabogaan “hak pilih” –naha rék narima ajiran atawa rék narimah ondangan ngokoh baé. Jadi, sanajan ku nu rék hajat téh, “si Dadap” kapilih jadi kelas hiji –dibéré udud sabungkus téa, tapi lamun “si Dadap” ngan milih narima udud sabatang –kelas dua, bisa baé. Kaayaan kitu téh, biasana, upama si anu diondang ngarasa “henteu kauntup” nyumponan “andilan” dina waktuna.

Anu “diajir” –nya éta, nu meunang udud sabungkus téa, boga “kawajiban mutlak” pikeun nyambungan. Disebut kawajiban mutlak téh, pédah éta lamun manéhna henteu nyambungan, konsékwénsi-na téh: “bakal ditagih ku pihak nu boga hajat” –teu béda ti anu boga hutang baé. Ari nu “ngokoh” –nya éta, nu narima ondangan udud sabatang téa, rék nyambungan atawa rék henteu nyambungan, teu boga kawajiban mutlak alias mangsa bodo –najan dina émprona mah, kacida ngéstokeunana anu diarondang téh.

Gedéna duit panyambungan pikeun nu diajir, geus ditetepkeun “wates minimum” na –disebutna téh: andilan. Demi mikeunna duit andilan téa, lain ka anu boga hajat, tapi ka “panitia hajat”. Di dinya, panitia hajat geus boga “daptar ajiran”. Jadi, singsaha baé anu diajir datang –bari masrahkeun duit andilanana, panitia kari nyatetkeun baé. Ku lantaran kitu, duit keur nyambungan –andilan téa, tara ieuh diamplopan atawa dibungkus dibuni-buni –cara ilaharna di tempat séjén, ieu mah “ditembrakkeun” baé. Tah lamun geus kitu, anu hajat –nu ngondang téa sasat malik jadi boga hutang ka saban nu méré andilan. Konsékwénsi-na téh, manéhna wajib nyambungan –mulangkeun deui sajumlah nu ku manéhna geus katarima ti singsaha anu méré andilan téa samangsa isuk-jaganing-géto, anu andilan ngayakeun hajat sarta ngondang manéhna.

Ceuyah

Ondangan –boh ajiran, boh ondangan ngokoh, resmina mah ditujulkeun ka kapala kulawarga –salakina. Tapi, ari dina émprona mah pamajikanana ogé milu “nyambungan mandiri” –ku béas jeung duit. Ku kituna, anu tas hajat téh éstu mucekil kacida –duit merekis, béas ngalayah. Jaba éta téh can ngitung panyambungan ti dulur atawa barayana –sabab dulur jeung baraya mah lain deui nyambunganana téh. Dulur atawa baraya mah nyambunganana –lian ti duit jeung béas téh, ditambah ku kuéh-kuéh jeung cau deuih. Ari nu disebut kuéh-kuéh di dieu mah, sabangsaning kaolahan tina ketan, kaya-kayaning: opak; rangginang; kolontong; wajit; ulén; jeung sajabana. Atuh lamun aya anu rék hajat atawa kariaan téh, anu pak-pik-pek olah-olah téh, lain ngan anu rék boga hajat baé –dulur-dulurna ogé, ngilu obyag nyarieun kuéh keur nyambungan téa.

Biasana –sabubarna hajat, béas anu medah-meduh ngalayah ampir teu kawadahan téh, osok dijual atawa dieclokkeun –diinjeumkeun ka saha baé anu butuheun. Ari kuéh-kuéh jeung cau mah, keur dipaké pamulang ka pamajikan-pamajikan anu nyambungan ku béas jeung duit téa –nyambungan mandiri. Sabab, pamajikan anu nyambung mandiri mah, tara disuguhan dahar –ukur disuguhan ngopi. Sedengkeun anu andilan jeung nu ngokoh –salakina mah, disuguhan dahar.

Ari lebah nyuguhan dahar ka anu nyarambungan téa, éstuning basajan pisan –pangpangna, lebah deungeunna. Mun kudu diijir mah, kira-kira saperlima-na tina pangaji andilan téh. Nu matak, hajat téh méh sarua jeung muka céngcéléngan –keur nu ngayakeun hajat mah. Kalan-kalan, pangasilan tina hajat téh bisa diandelkeun keur “nambahan moda”l leuleutikan atawa keur nyieun imah leutik-leutik baé mah.

Kumaha atuh upama ninggang di anu teu boga sunataneun atawa kawinkeuneun? Tegesna, anu teu boga alesan pikeun ngayakeun hajat, padahal manéhna téh geus loba neundeun andilan di nu séjén. Keur anu kitu, biasana mah sok néangan “pihajateun”. Naha nyalametkeun orok opat puluh poéna, atawa nyalametkeun pindah imah téa. Upama teu boga budak sunataneun, bisa baé nginjeum budak dulur atawa budak tatangga nu teu mampuh. Pokona mah, sangkan bisa hajat.

***